Cờ Gánh, hay còn được biết đến với tên gọi khác là cờ Chém, là một trò chơi dân gian ở Việt Nam, được người ta ưa chuộng và đồng thời là ký ức tuổi thơ của nhiều thế hệ. Nếu bạn chưa có kiến thức về loại cờ này, hãy cùng khám phá cách chơi cờ Gánh, cờ Chém đầy thú vị qua bài viết dưới đây của Tripoli-city.org nhé!
I. Cờ Gánh là gì? Nguồn gốc trò chơi
Cờ Gánh, hay còn được biết đến là Cờ Chém, là một trò chơi chiến thuật hết sức thú vị, đòi hỏi sự tư duy, kỹ năng, và tinh thần sáng tạo. Nguồn gốc của trò chơi này xuất phát từ tỉnh Quảng Nam, Việt Nam, và đặc biệt hấp dẫn khi được sáng tạo từ cả cờ vây và cờ tướng.
Điểm độc đáo của cờ gánh là sự không phân biệt giữa các “tầng lớp” quân như xe, chốt, vua, hậu,… thay vào đó, người chơi chính là vị tướng duy nhất.
Theo nhiều nguồn thông tin, người Quảng Nam đã giản lược cách chơi của mình, kết hợp với các yếu tố của các bộ môn cờ khác để tạo ra trò chơi cờ gánh độc đáo đặc sắc cho cộng đồng.
Tương tự như các trò chơi khác, cờ gánh ban đầu được thực hiện với những vật dụng đơn giản như vỏ nghêu, viên sỏi, tạo nên sự dân dụ và tiếp cận dễ dàng đến mọi người. Đến nay, cờ gánh không chỉ duy trì vị thế dân gian mà còn mở rộng phổ biến, thậm chí phát triển thành trò chơi cờ gánh online trực tuyến được đông đảo giới trẻ ưa chuộng.
Cờ gánh được xem như là một trò chơi dân gian
II. Bộ cờ Gánh
Bộ cờ gánh bao gồm 2 thành phần chính:
1. Bàn cờ
Trong trò chơi cờ Gánh, bàn cờ gánh là một bề mặt phẳng được chia thành 25 ô, tạo thành một lưới vuông 4×4. Các đường kẻ ngang, đứng, và chéo trên bàn cờ gánh đóng vai trò quan trọng trong việc xác định các đường di chuyển cho các quân cờ. Khi bắt đầu trò chơi, người chơi sắp xếp các quân cờ tại các ô ở rìa ngoài của bàn cờ, như được minh họa trong hình dưới đây.
2. Quân cờ
Quân cờ trong cờ Gánh bao gồm tổng cộng 16 quân, được chia thành 2 màu hoặc 2 loại theo hình dáng và đặc điểm. Mỗi màu đại diện cho một người chơi và có 8 quân. Khi bắt đầu trò chơi, việc đặt quân cờ được thực hiện như sau:
- Mỗi người chơi đặt một quân cờ ở hàng thứ 3, ở rìa ngoài cùng bên trái của bàn cờ.
- Tiếp theo, mỗi người chơi đặt hai quân cờ tại hai điểm ở ngoài cùng của hàng thứ 2.
- Cuối cùng, mỗi người chơi đặt năm quân cờ còn lại tại năm điểm giao nhau ở hàng cuối cùng, phía đối diện với họ trên bàn cờ.
Nguyên liệu để làm quân cờ có thể từ nhiều vật liệu khác nhau
III. Cách chơi cờ Gánh
Khi bước vào thế giới của cờ Gánh, mỗi người chơi sở hữu 8 quân cờ, mỗi quân có màu sắc hoặc đặc điểm nhận dạng khác nhau, tạo nên sự đối lập giữa hai bên. Nhiệm vụ của họ là di chuyển quân cờ đến các điểm giao nhau trên bàn cờ vuông. Hành động này có thể thực hiện theo chiều ngang, dọc, hoặc chéo, như mô tả rõ trên bàn cờ. Điều quan trọng là những điểm này phải còn trống, tức là không có quân cờ nào chiếm giữ.
Mục tiêu của trò chơi là khiến cho quân cờ của đối phương chuyển hết màu hoặc nhận dạng của nó thành màu và nhận dạng của mình, làm cho đối phương không còn quân cờ nào để di chuyển.
Trò chơi kết thúc khi một trong hai người chơi không còn quân cờ nào di chuyển được. Người chiến thắng sẽ là người kiểm soát toàn bộ 16 quân cờ.
Những Tình Huống Trong Cờ Gánh:
1. Gánh
Gánh xảy ra khi một người chơi di chuyển quân cờ của mình đến vị trí giữa hai quân cờ của đối phương (và hai quân của đối phương này nằm hai bên, tạo thành một đường thẳng). Khi đó, hai quân cờ của đối phương tại những vị trí này sẽ bị “gánh” và sau đó thay đổi màu hoặc nhận dạng.
Điều quan trọng là người chơi phải thực hiện nước đi này bằng cách di chuyển quân cờ vào giữa hai quân của đối phương một cách chủ động, và không thể thực hiện nước đi “gánh” trong lúc đối phương đang thực hiện lượt đi của mình.
- Ví dụ: Quân xanh di chuyển lên giữa hai quân đỏ, khiến cho quân đỏ bị đổi màu thành xanh.
Quân xanh di chuyển lên trên đặt giữa 2 quân đỏ
2 Quân đỏ bị đổi màu thành xanh
2. Vây/Chẹt
Khi một người chơi bao quanh hoàn toàn một quân cờ của đối phương, làm cho quân cờ của đối phương không còn khả năng di chuyển, quân cờ này sẽ bị “Vây” hay “Chẹt.”
Sau đó, quân cờ này sẽ bị thay đổi màu sắc hoặc các đặc điểm khác để biểu thị rằng nó thuộc về người chơi đang thực hiện nước đi này.
- Ví dụ: Quân đỏ vây quân xanh, làm cho quân xanh bị đổi màu thành đỏ.
Quân đỏ B di chuyển đến vị trí Quân xanh A
Quân xanh C bị đổi màu thành Quân đỏ C
3. Thế cờ Mở
Trong quá trình chơi, người chơi có thể thực hiện nước đi “mở” để tạo ra tình huống “gánh” quân của đối phương.
Khi người chơi tự tạo ra tình huống “mở,” họ có thể buộc đối phương phải thực hiện nước đi “gánh” theo kịch bản đã được “gài” sẵn. Đây là một chiến thuật phức tạp nhưng mang lại trải nghiệm độc đáo và thú vị.
- Ví dụ: Quân xanh tạo ra “bẫy,” khiến cho quân đỏ “phải gánh.”
Quân xanh gài “bẫy” khiến quân đỏ “phải gánh”
Di chuyển quân xanh để gánh hai quân đỏ của đối phương
Cuối cùng, hy vọng bài viết về cách chơi cờ Gánh đã mang lại cho bạn những thông tin thú vị và hữu ích. Bạn có thể nhận thức được sự phức tạp và sáng tạo của trò chơi này, từ nguồn gốc đến chiến thuật chơi và các tình huống khác nhau. Tripoli-city.org mong muốn được lắng nghe ý kiến của bạn. Hãy để lại nhận xét về trải nghiệm của bạn với cờ Gánh hoặc chia sẻ những chiến thuật mà bạn đã áp dụng thành công. Bằng cách này, chúng ta có thể học hỏi và phát triển cùng nhau trong thế giới đa dạng và sáng tạo của các trò chơi dân gian.
