Shogi game, một loại cờ truyền thống của Nhật Bản, được nói đến như một thách thức đặt ra cho trí tuệ, với tin đồn rằng người chơi có thể phát triển trí thông minh vượt trội, khả năng suy luận nhạy bén, và phản xạ nhanh nhạy. Điều này đã tạo nên sức hút lớn đối với những người muốn thách thức bản thân. Trong bài viết này, Tripoli-city.org sẽ hướng dẫn bạn cách chơi cờ Shogi một cách cơ bản nhất và hiệu quả nhất. Hãy cùng tìm hiểu!
I. Cờ Shogi là gì? Nguồn gốc trò chơi
Shogi, được dịch là ‘Tướng kỳ’ hoặc ‘Cờ tướng’, là một trò chơi cờ truyền thống của Nhật Bản, thường được biết đến ở Việt Nam với cái tên ‘Cờ Shogi Nhật Bản’. Mục tiêu chính của Shogi là bắt chết vua của đối phương để giành chiến thắng.
Khi bạn nhìn vào Shogi, có vẻ như đó là sự kết hợp giữa cờ Vua (với mỗi hàng có 8 quân cờ) và cờ Tướng (vì cần 3 hàng để đặt hết quân). Điều này đúng, vì cả ba loại cờ này đều xuất phát từ loại cờ cổ xưa của Ấn Độ. Tuy nhiên, Shogi game mang lại trải nghiệm độc đáo và khác biệt mà không thể so sánh được.
Điều làm cho Shogi trở nên đặc biệt là quy tắc “Thả quân,” sẽ được giải thích rõ trong phần sau của bài viết.
II. Bộ cờ Shogi
1. Bàn cờ
Bàn cờ Shogi có kích thước 9×9, tương đương với 81 ô vuông, thường làm từ gỗ hoặc nhựa cứng. Ba ô đầu tiên ở phía mình được gọi là ‘Sân nhà’, trong khi ba ô đầu tiên ở phía đối thủ là ‘Sân địch’. Ba ô ở giữa là nơi diễn ra những trận đấu quyết liệt nhất giữa hai bên.
2. Quân cờ và cách di chuyển
Mỗi bên sở hữu 20 quân cờ có kích thước tương đương, bao gồm: 1 Vua, 1 Xe, 1 Tượng, 2 Tướng vàng, 2 Tướng bạc, 2 Mã, 2 Hương Xa và 9 quân Tốt. Các quân được phân biệt bằng chữ Hán trên mỗi quân, đòi hỏi người chơi phải nhớ để phân biệt chúng.
Số lượng quân cờ trên bàn cờ ban đầu là 40, với kích thước giống nhau. Quân của đối thủ được nhận biết bằng đầu nhọn hướng về phía mình. Mỗi quân cờ có hai mặt, mặt trước hiển thị chữ Hán màu đen và mặt sau sẽ có chữ Hán màu đỏ khi được phong cấp. Tuy nhiên, Vua và Tướng vàng không có mặt chữ đỏ khi phong cấp.
Cách di chuyển của mỗi quân Shogi:
- Quân Vua: Di chuyển hoặc ăn quân 1 ô theo mọi hướng.
- Tướng Vàng: Di chuyển 1 ô về mọi hướng, trừ 2 ô chéo về sau.
- Tướng Bạc: Di chuyển 1 ô theo 4 đường chéo và 1 ô tiến về phía trước.
- Tượng: Di chuyển không giới hạn theo 2 đường chéo, miễn là không bị chặn.
- Xe: Di chuyển không giới hạn theo 2 đường ngang và dọc.
- Mã: Di chuyển theo hình chữ L, chỉ tiến lên đằng trước và có thể nhảy qua các quân khác.
- Hương Xa: Di chuyển theo chiều dọc, tiến lên phía trước.
- Tốt: Di chuyển thẳng phía trước 1 ô.
3. Cách xếp bàn cờ Shogi
Mỗi bên xếp 20 quân cờ theo cấu trúc sau:
- Hàng cuối cùng: Trung tâm là Vua, xếp đối xứng, theo thứ tự từ trong ra ngoài là Tướng vàng, Tướng bạc, Mã và Hương Xa.
- Hàng thứ hai: Chỉ có 2 quân, Xe ở bên tay phải và Tượng ở bên tay trái.
- Hàng thứ ba: Bao gồm 9 quân Tốt xếp đều.
Các quân cờ được sắp xếp như thế này
III. Cách chơi cờ Shogi Nhật bản
1. Sắp xếp bàn chơi
Khi bắt đầu, mỗi người chơi sẽ được phân phối 20 quân cờ, theo cách sắp xếp đã được đề cập trước đó. Quân cờ được đặt với mặt đen phía trên và đầu nhọn hướng về đối thủ.
Cả hai bên sẽ được phân biệt bằng tên gọi “Đen” (sente) và “Trắng” (gote). Chú ý rằng cách gọi này không phải là để phân biệt màu sắc của quân cờ, mà chỉ để phân biệt tên của từng phe.
2. Giai đoạn đầu
Trong lượt đi đầu tiên, quân Đen sẽ thực hiện nước đi đầu tiên, sau đó là quân Trắng, và cứ như vậy xen kẽ cho đến khi kết thúc ván đấu. Quân cờ phải di chuyển theo quy tắc quy định.
3. Luật ăn quân
Vẫn tuân theo quy tắc di chuyển của từng quân cờ. Nếu một quân cờ di chuyển đến ô cuối cùng trên đường đi của nó và có quân đối thủ ở đó, quân đối thủ đó sẽ bị tiêu diệt (loại khỏi bàn cờ).
Chuẩn bị ăn quân của địch
4. Luật thả quân
Đây là luật đặc biệt chỉ có ở Shogi:
- Trong lượt đi của mình, người chơi có thể lấy một quân cờ đối phương đã bị ăn trước đó và đặt vào bất kỳ ô trống nào trên bàn cờ, giữ nguyên dạng chưa được phong cấp. Ngay khi đặt xuống, quân cờ đó trở thành quân của mình.
- Quân cờ được thả sẽ không thể ăn quân đối thủ hoặc phong cấp (nếu đặt ở ô phong cấp) trong lượt đó và phải đợi lượt tiếp theo.
- Quân được thả phải có khả năng thực hiện các nước đi hợp lệ trong các lượt tiếp theo. Do đó, Tốt, Mã, Hương Xa không được phép thả trên hàng xa nhất (vì không thể di chuyển tiến). Quân Mã không được đặt trên hàng 8.
- Quân Tốt có luật thả quân đặc biệt: Không được thả trên cùng một cột với một quân Tốt khác chưa được phong cấp cùng phe. Nếu có tất cả 5 quân Tốt chưa được phong cấp trên mỗi cột, không được phép thả quân Tốt nào. Quân Tốt có thể thả để tạo ra tình huống “Chiếu Vua” nhưng không được “Chiếu hết”. Các quân còn lại có thể Thả và “Chiếu hết”.
5. Luật phong cấp
Vùng phong cấp là 3 hàng cuối cùng ở phía đối diện của bàn cờ. Khi một quân cờ đi qua vùng phong cấp (đi ngang qua để rời khỏi vùng này, không phải là thả quân), quân cờ đó có thể được phong cấp, nhưng không bắt buộc.
Khi chọn phong cấp, quân cờ sẽ được lật mặt màu đỏ và có khả năng di chuyển theo cấp mới của mình, như đã mô tả ở trên. Khi quân cờ đã phong cấp bị ăn, quân cờ đó phải quay lại dạng mặt đen ban đầu.
6. Luật chiếu và chiếu hết
Nếu trong lượt tiếp theo có một quân cờ nào đó của đối thủ có thể ăn quân Vua của bạn, đó được gọi là “Chiếu Vua” và Vua của bạn đang “bị chiếu”. Bạn chỉ có thể thoát khỏi tình trạng “bị chiếu” bằng cách di chuyển Vua của mình hoặc sử dụng các quân cờ khác để che chắn bảo vệ Vua.
Nếu bạn không thể giúp Vua thoát khỏi tình trạng “bị chiếu”, đó được gọi là “Chiếu Hết” và bạn sẽ là người thua cuộc.
7. Kết thúc ván cờ
Người chơi nào ép được Vua của đối thủ vào tình trạng “Chiếu Hết” sẽ là người chiến thắng. Bạn có thể từ chối đối phương trước khi “Chiếu Hết” nếu bạn nhận thấy không còn cơ hội để tránh khỏi sự hành hạ. Bạn có thể bị coi là thất bại nếu thực hiện một nước đi không hợp lệ.
Một ván cờ sẽ được xem là hòa nếu một trong ba trường hợp sau đây xảy ra:
- Lặp lại nước đi: Nếu cả hai người chơi lặp lại cùng một tình trạng cờ 4 lần mà không có bất kỳ thay đổi nào (bao gồm cả “Chiếu Vua”), ván cờ sẽ kết thúc hòa.
- Cả hai Vua còn tồn tại: Nếu trên bàn cờ chỉ còn lại hai quân Vua, ván cờ sẽ hòa chắc chắn. Khi một trong hai phe không thể di chuyển thêm quân cờ nào (bao gồm cả Vua), tính điểm sẽ được thực hiện: mỗi quân Xe hoặc Tượng tính 5 điểm, các quân khác trừ Vua tính 1 điểm (quân đã phong cấp tính như quân thường). Bên nào có ít hơn 24 điểm sẽ thua. Nếu cả hai phe đều có ít hơn 24 điểm, ván cờ sẽ hòa.
- Cả hai người chơi đồng ý muốn hòa với bất kỳ lý do nào.
IV. Mẹo chơi
1. Di chuyển quân Vua và xây lâu đài
Một chiến thuật quan trọng trong cờ Shogi là khéo léo đặt quân cờ thành hệ thống lâu đài, nhằm bảo vệ quân Vua của phe mình. Không nên để Vua ở vị trí ban đầu quá lâu, vì điều này tạo cơ hội cho đối phương tận dụng và gây “chiếu hết”.
Ba kỹ thuật xây lâu đài cơ bản trong Shogi bao gồm Mino Castle, Yagura Castle và Anaguma Castle.
Kỹ thuật Mino Castle
2. Di chuyển quân Xe
Quân Xe có vai trò quan trọng vì sức linh hoạt của nó, nên tránh đặt Xe quá gần Vua để tránh bị đối thủ chiếu bắt và buộc bạn phải hi sinh Xe để bảo vệ Vua.
3. Dọn đường đi cho quân Tượng
Quân Tượng thường bị kẹt tại hàng thứ hai. Bạn có thể mở đường cho Tượng bằng cách tiến một quân Tốt. Tuy nhiên, cần phải tính toán kỹ để quân Tượng, khi được mở đường, không lập tức chiếm lấy đường chéo chiến lược mà không đe dọa Vua của bạn.
4. Chơi thường xuyên
Thường xuyên tham gia cờ Shogi để tiếp xúc liên tục với nhiều chiến thuật khác nhau, từ đó học được nhiều bài học và chiến thuật mới. Việc này giúp cải thiện kỹ năng chơi cờ của bạn, đồng thời mở rộng kiến thức và chiến thuật của bạn trong mỗi ván đấu.
Thường xuyên chơi Shogi là cách nâng cao trình độ chơi của bản thân
Mong rằng, thông qua bài viết này, bạn sẽ hiểu rõ hơn về cách chơi cờ shogi và các quy tắc cơ bản của Shogi, môn cờ truyền thống đặc sắc của Nhật Bản. Hãy tìm kiếm và phát triển phong cách chơi phù hợp với bản thân bạn!
